पालक बनताना....

“Frog is a Reptile??” एक खूपच गहन प्रश्न घेऊन माझी दोन्ही मुलं माझ्याकडे आली होती ( वयं वर्षे 4 1/2 आणि 3)

“नाही”- मी म्हटलं

“ Then?” लगेच पुढचा प्रश्न तयारचं होता

आता zoology सोडून बरीच वर्षे झाली आहेत, तेव्हा Google वर confirm करून म्हटलं “ Frog is an Amphibian”

“No it’s a Reptile “ XYZ program मधल्या कुठच्यातरी character ने त्यांना already enlighten केलेले होते, त्यामुळे त्यांचा जन्मदात्रीवर विश्वास बसणं जरा कठीण होतं.

“Frog is an Amphibian only... trust me. मोठ्या माणसांचं ऐकावं बेटा! “ - पुढचे प्रश्न चुकवण्यासाठी मी माझे ठेवणीतले हत्यार उपसले.... पण त्याचा काही फारसा परिणाम दिसत नव्हता.

“You don’t know it Muma” धाकट्याने अभिप्राय दिला. आता मात्र हद्द झाली होती. त्यांनी जणू माझ्या degree लाच challenge केले होते.

“ how does a Reptile look? “ - मी विचारलं

“ scaly body.. they walk on 4 legs or slitter” दोघांनीही ज्ञान पाजळलं.

“ frog has moist body and he breaths with lungs on land and with gills in water. That’s why he is an amphibian only “

माझा पहिलाच मुद्दा त्यांना पटल्यासारखा वाटला आणि “ Dadda Frog is an amphibian only” अशी मला पावती सुद्धा मिळाली. Finally Pappu pass ho gaya! 😉

ह्या घटनेने फक्त माझ्या zoology च्या ज्ञानावरची धूळ झटकली नव्हती तर माझ्या parenting concepts पण refresh केल्या होत्या. जेव्हा मी ह्या घटनेच्या दृष्टिकोनातून पालकांच्या आणि समाजाच्या मानसिकतेकडे बघू लागले तेव्हा मला पुलंचे एक वाक्य आठवले ... “गप्प बसा” संस्कृतीने जेवढे आपल्या समाजाचे नुकसान केले आहे तेवढे इतर कुठच्याही गोष्टीने केले नसावे. ह्याच मानसिकतेचं पुढचं version म्हणजे “ मोठ्या माणसांचं ऐकले पाहिजे” हा epic dialogue.... वापरून वापरून अगदी गुळगुळीत झालेला.

हया वाक्यामागचा उद्देश कितीही चांगला असला तरी अनेकदा ह्या वाक्यामुळे रुजवलेली मानसिकता समाजातील अनेक negativities ना सुद्धा कारणीभूत आहे असं मला वाटलं. उदाहरणार्थ, seniors नी केलेले ragging किंवा जीवनसाथी निवडताना आपसूकच निर्माण झालेलं family pressure आणि above all ही मानसिकता आपल्या lack of innovation चे मूळ कारण आहे. ह्याच मानसिकतेमुळे आपल्याकडे seniors च्या ideas ना challenge केले जात नाही.. रुढींना छेद देताना आपण कचरतो. बुद्धीला प्रमाण न मानता, वयाला आणि designation ला प्रमाण मानून जे आहे ते आणि आहे तसे accept करण्याची वृत्ती दिसून येते; कारण मोठ्यांचे ऐकले पाहिजे.

ही सगळी link जुळली आणि वाटलं पालकत्व ही कित्ती मोठी जबाबदारी आहे! आपले एक वाक्य एखाद्या व्यक्तिची आयुष्यभराची विचारसरणी ठरवू शकते??? आणि जर असं असेल तर parenting मध्ये communication चा role खूप important आहे. Marketing communication मध्ये एक key principle आहे .... BELIEF LEADS BEHAVIOUR. जर consumers चा purchasing pattern change करायचा असेल तर आधी त्याची विचारसरणी change केली पाहिजे. Communication कधीही end results ( sales) बद्दल बोलत नाही, तर ते फक्त behaviour change वर focused असतं ... पालकत्वाचही काहीसं तसचं आहे नाही का? आपण पालक आहोत मालक नाही ह्याचे भान असेल तर आपसूकच आपण आपली भूमिका फक्त एका दिशादर्शकाची आहे... योग्य आणि अयोग्य मधल्या फरकाची जाणीव करवून देणार्याची आहे हे मान्य करू. End results मात्र मुलांनीच आपल्या बुद्धीने आणि तर्काने achieve करायचे असतात आणि अनुभवायचे असतात.

माझ्या बछड्यांनी शिकवलेला धडा चांगलाच लक्षात राहिला आहे. आता त्याच्याशी बोलताना खूप conscious असते. बदल ही काही सोपी गोष्ट नाही; पण प्रयत्न चालू आहेत. Recently एक मराठी नाटक पुन्हा पाहिलं आणि आता तर ते अजूनचं जवळचं वाटलं.... त्यातलंचं एक वाक्य माझ्या मनांत आता कायमचं कोरलं गेलयं, ते असं की ... “आपल्या अनुभवाचा पर्वत मुलांच्या पाठीशी उभा करायचा असतो; त्यांच्या वाटेत आडवा ठेवायचा नसतो.” पालकत्वाची ही सत्ता ‘न राबवण्यासाठीच’ असते नाही का ???